بررسی اکولوژیک Culex pipiens بعنوان گونه غالب پشه‌ها در شهرستان یزد و روش‌های کنترل آن

چکیده زمینه و هدف: پشه‌های Culex pipiens از نظر خونخواری در محیط‌های شهری بسیار فعال هستند. نقش آنها در آزار و اذیت‌ انسان‌ها، در کنار انتقال فیلرها و ویروس‌ها اهمیت این گونه را زیاد کرده است. ساخت شهرک‌ها بدون رعایت اصول صحیح بهداشتی و بهسازی سیستم فاضلاب می‌تواند به عنوان عامل اساسی در ایجاد زیستگاه‌های لاروی مطرح شود. مطالعه حاضر با توجه به مشکلات ناشی از مزاحمت پشه‌ها در شهرستان یزد با هدف شناخت اکولوژیک Culex pipiens بعنوان گونه غالب پشه‌ها و روش های کنترل آن انجام شد. روش بررسی: در این مطالعه تجربی دو شهر زارچ و شاهدیه که بیشترین مشکل ناشی از مزاحمت پشه‌ها را داشتند انتخاب و با مطالعه زیستگاه‌های لاروی و اماکن استراحت پشه‌های بالغ، مکان‌های مناسب جهت نمونه‌گیری تعیین شد. نمونه‌گیری از اردیبهشت‌ماه لغایت آذرماه 1388 در یازده نوبت انجام شد. نمونه‌گیری لارو به روش ملاقه‌زنی و بالغ به روش‌های صید کلی، صید دستی، صید با تله نورانی و صید از پناهگاه گودالی انجام شد. یافته‌ها: در این مطالعه نمونه‌های صید شده از نظر تنوع در سه جنس Anopheles،Culex و Culiseta و 5 گونه گزارش شد. تعداد لاروهای صید شده از زیستگاه‌های لاروی منطقه 19054 عدد بود که از این تعداد Cx. pipiensبا 2/82% بیشترین وفور را به خود اختصاص داد. تعداد بالغ‌های صید شده 523 عدد بود که 118 عدد آن به روش صید کلی صید شدند. از این تعداد، Cx. pipiens با 90% بیشترین وفور را شامل شد. همچنین گونه Cx. sinaiticus برای اولین بار از استان گزارش شد. نتیجه‌گیری: با توجه به وفورگیری فصلی، پیک فعالیت Cx. pipiensاز اواخر خرداد تا اوایل تیرماه تعیین و این گونه به عنوان گونه غالب مشخص شد. بررسی حالات فیزیولوژیک شکمی بالغ‌های صید شده در روش پناهگاه گودالی و مقایسه آن با صید کلی، تمایل بیشتر این گونه برای استراحت در اماکن خارجی را نشان می‌دهد. کلید واژ‍‌ه‌ها: اکولوژی، Culex pipiens، کولیسیده، کنترل، یزد وصول مقاله: 1/8/89 اصلاحیه نهایی: 10/9/89 پذیرش مقاله: 5/10/89